شکوفه ساریخانی خرمی؛ صادق افضلی نیا؛ سید عبدالرضا کاظمینی
چکیده
خاکورزی حفاظتی با حفظ منابع آب و خاک، برای رسیدن به کشاورزی پایدار دارای اهمیت است. این پژوهش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی و بهصورت کرتهای خرد شده در سه تکرار در کرتهای ثابت در سالهای زراعی 1399-1396 اجرا شد. فاکتور اصلی سه روش خاکورزی مرسوم، کمخاکورزی و بیخاکورزی و فاکتور فرعی چهار تیمار قطع آبیاری در مراحل ...
بیشتر
خاکورزی حفاظتی با حفظ منابع آب و خاک، برای رسیدن به کشاورزی پایدار دارای اهمیت است. این پژوهش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی و بهصورت کرتهای خرد شده در سه تکرار در کرتهای ثابت در سالهای زراعی 1399-1396 اجرا شد. فاکتور اصلی سه روش خاکورزی مرسوم، کمخاکورزی و بیخاکورزی و فاکتور فرعی چهار تیمار قطع آبیاری در مراحل گرده افشانی، شیری شدن دانة گندم و خمیریشدن دانة گندم سیروان و آبیاری کامل به عنوان شاهد بود. در سراسر فصل رشد و پس از برداشت، صفتهای روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، شاخص برداشت، وزن هزاردانه، عملکرد دانه و ویژگیهای خاک شامل جرم مخصوص ظاهری، سرعت نفوذ آب، میزان کربن آلی و نیترات خاک اندازه‌گیری شد. نتایج بررسی نشان داد که بین سامانههای خاکورزی از نظر وزن مخصوص ظاهری و سرعت نفوذ آب به خاک اختلاف معنیداری وجود دارد. در سامانة کمخاکورزی کمترین جرم مخصوص ظاهری خاک در هر دو عمق 10-0 و 20-10 سانتیمتر، و بیشترین سرعت نفوذ آب به خاک برابر با 15/1 میلیمتر بر دقیقه دیده شد. عملکرد دانة گندم در سامانههای کمخاکورزی و بیخاکورزی نسبت به خاکورزی مرسوم بهترتیب 14 و 4/20 درصد کمتر بود، ولی شخمهای عمیق و حفظنشدن بقایای گیاهی در سطح خاک در سامانه خاکورزی مرسوم به کاهش میزان کربن آلی خاک 2/6 و 13 درصد، در مقایسه با سامانههای کمخاکورزی و بیخاکورزی انجامید. با توجه به اینکه تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیک و عملکرد دانة گندم در تیمار آبیاری کامل با تیمار اعمال قطع آبیاری در مرحله خمیریشدن دانه اختلاف معنیدار نداشت، نتیجهگیری شد که میتوان در شرایط محدودیت آب، بدون کاهش معنیدار در دورۀ رشد و عملکرد، آبیاری را در مرحلـة انتهای پرشدن دانه قطع کرد.
صادق افضلی نیا؛ سید ابراهیم دهقانیان؛ خدیجه علیجانی؛ دادگر محمدی؛ سید ماشاء الله حسینی؛ افشار استخر؛ سید منصور علوی منش؛ ماشاءاله زارع
چکیده
در این پژوهش، اثر روش‌های خاکورزی و کاشت (کاشت روی پشته‌های دائمی، بیخاکورزی و خاکورزی مرسوم) بر ویژگیهای خاک شامل جرم مخصوص ظاهری، رطوبت و کربن آلی و مصرف آب، بهره‌وری آب و عملکرد محصول در تناوب ذرت علوفه‌ای-گندم در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تیمار و شش تکرار بررسی شد. نتایج بررسیها نشان داد که تیمار کاشت ...
بیشتر
در این پژوهش، اثر روش‌های خاکورزی و کاشت (کاشت روی پشته‌های دائمی، بیخاکورزی و خاکورزی مرسوم) بر ویژگیهای خاک شامل جرم مخصوص ظاهری، رطوبت و کربن آلی و مصرف آب، بهره‌وری آب و عملکرد محصول در تناوب ذرت علوفه‌ای-گندم در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تیمار و شش تکرار بررسی شد. نتایج بررسیها نشان داد که تیمار کاشت روی پشته‌های دائمی بیشترین عملکرد ذرت علوفه‌ای (33/95 تن در هکتار) و گندم (01/7 تن در هکتار) و تیمار بیخاکورزی کمترین عملکرد ذرت علوفه‌ای (06/87 تن در هکتار) و گندم (23/5 تن در هکتار) را دارد که با روش خاکورزی مرسوم اختلاف معنیدار ندارد. نتایج همچنین نشان داد که ذرت علوفه‌ای در روش خاکورزی مرسوم بیشترین مقدار مصرف آب (9531 مترمکعب در هکتار) را دارد، و کمترین مقدار مصرف آب (8155 مترمکعب در هکتار) مربوط به روش بیخاکورزی است، اما به دلیل تغییرات عملکرد محصول متناسب با آب مصرفی، بین تیمارها از نظر بهره‌وری مصرف آب اختلاف معنیداری مشاهده نشد. گندم در روش کاشت روی پشته‌های دائمی بیشترین مقدار مصرف آب (7177 مترمکعب در هکتار) را داشت اما از نظر بهره‌وری مصرف آب گندم اختلاف معنیداری بین تیمارهای خاکورزی و کاشت وجود نداشت. روش‌های بیخاکورزی حفظ رطوبت لایۀ صفر تا 20 سانتی‌متری خاک را در کشت ذرت علوفه‌ای افزایش داد (حدود 11 درصد) ولی در کشت گندم کمکی به افزایش حفظ رطوبت خاک نکرد.
صادق افضلی نیا؛ علیداد بوستانی؛ عبدالحمید کریمی؛ دادگر محمدی؛ سید منصور علوی منش؛ ماشاءاله زارع؛ علی نوروزی
چکیده
در این تحقیق، اثر مرطوب کردن لایۀ سطحی یونجه بر مقدار تلفات کمی و کیفی آن بررسی شد. پژوهش در قالب آزمایش یک بار خرد شده با 12 تیمار و سه تکرار به مدت دو سال (1399 تا 1401) اجرا شد. تیمارها شامل مقدار آب پاشش شده در چهار سطح 0، 250، 350 و 450 لیتر در هکتار به عنوان فاکتور اصلی و فاصلۀ زمانی بین آب‌پاشی و بسته‌بندی علوفه در سه سطح بلافاصله، نیم ساعت ...
بیشتر
در این تحقیق، اثر مرطوب کردن لایۀ سطحی یونجه بر مقدار تلفات کمی و کیفی آن بررسی شد. پژوهش در قالب آزمایش یک بار خرد شده با 12 تیمار و سه تکرار به مدت دو سال (1399 تا 1401) اجرا شد. تیمارها شامل مقدار آب پاشش شده در چهار سطح 0، 250، 350 و 450 لیتر در هکتار به عنوان فاکتور اصلی و فاصلۀ زمانی بین آب‌پاشی و بسته‌بندی علوفه در سه سطح بلافاصله، نیم ساعت و یک ساعت بعد از آب‌پاشی به عنوان فاکتور فرعی بود. تلفات کمی یونجه شامل تلفات در قسمت بردارنده و محفظۀ تراکم، تلفات حمل و نقل و تلفات کل و فاکتورهای کیفی علوفه شامل مادۀ خشک، پروتئین خام، چربی، مادۀ آلی، خاکستر، الیاف انحلال ناپذیر در پاک کنندۀ اسیدی، الیاف انحلالناپذیر در پاککنندۀ خنثی اندازه‌گیری و مقدار آفلاتوکسین بعد از شش ماه انبارمانی تعیین شد. نتایج بررسیها نشان داد که آب‌پاشی روی یونجه به مقدار 450 لیتر آب در هکتار نسبت به تیمار بدون آب‌پاشی (تیمار شاهد)، تلفات بردارنده بیلر، تلفات محفظۀ تراکم بیلر، تلفات حمل و نقل و تلفات کل را به ترتیب به مقدار 4/20، 3/34، 7/4 و 1/21 درصد کاهش داد. فاصلۀ زمانی بین آب‌پاشی و بسته‌بندی یونجه اثر معنیداری بر تلفات کمّی یونجه در مرحله بسته‌بندی و حمل و نقل نداشت. نتایج تحقیق همچنین نشان داد که آب‌پاشی روی یونجه، خواص کیفی یونجۀ بسته‌بندی شده را در مدت انبارمانی (شش ماه) تحت تأثیر منفی خود قرار نمی‌دهد و باعث کاهش کیفیت یونجه بسته‌بندی شده، نمی‌شود.
صادق افضلی نیا؛ عبدالحمید کریمی؛ عبدالرسول شیروانیان
چکیده
بروز خشکسالی در کشور، تأمین علوفۀ مورد نیاز دامداری‌ها را با مشکل مواجه کرده است. در چنین شرایطی، تولید علوفۀ هیدروپونیک راهکاری است که می‌تواند محدودیت منابع آب را در تولید علوفه کاهش دهد، هرچند پیش از به کارگیری گستردۀ این روش، باید تمام جوانب آن بررسی شود. در این پژوهش، چهار تیمار علوفۀ هیدروپونیک جو، ذرت علوفه‌ای، جو مزرعه‌ای ...
بیشتر
بروز خشکسالی در کشور، تأمین علوفۀ مورد نیاز دامداری‌ها را با مشکل مواجه کرده است. در چنین شرایطی، تولید علوفۀ هیدروپونیک راهکاری است که می‌تواند محدودیت منابع آب را در تولید علوفه کاهش دهد، هرچند پیش از به کارگیری گستردۀ این روش، باید تمام جوانب آن بررسی شود. در این پژوهش، چهار تیمار علوفۀ هیدروپونیک جو، ذرت علوفه‌ای، جو مزرعه‌ای آبی، و علوفه یونجه از نظر تولید مادۀ خشک، بهره‌وری مصرف آب و شاخص‌های انرژی در قالب طرح کاملاً تصادفی با 4 تیمار و 12 تکرار در شهرستان نی‌ریز با هم مقایسه شدند. نتایج تحقیق نشان داد که جو هیدروپونیک بیشترین مقدار مادۀ خشک در واحد سطح (1605052 کیلوگرم بر هکتار در سال) را تولید کرده است؛ کمترین مقدار مادۀ خشک تولیدی (6235 کیلوگرم بر هکتار در سال) در کشت جو در مزرعه دیده شده است. علوفۀ هیدروپونیک جو بیشترین بهره‌وری مصرف آب (65/3 کیلوگرم به ازای هر مترمکعب آب) و یونجه کمترین مقدار (0/64 کیلوگرم به ازای هر مترمکعب آب) را داشته است. مقایسۀ تیمارها همچنین نشان داد که ذرت علوفه‌ای بیشترین نسبت انرژی، انرژی خالص تولیدی و بهره‌وری انرژی (1/88، 125844 مگاژول بر هکتار و 0/281 کیلوگرم بر مگاژول) را دارد و کمترین مقدار این شاخص‌ها (0/65، 15252661- مگاژول بر هکتار و 0/037 کیلوگرم بر مگاژول) در تیمار علوفۀ هیدروپونیک جو دیده شده است. بنابراین، استفاده از علوفۀ هیدروپونیک جو راهکاری مناسب برای تأمین علوفۀ دامداری‌ها در شرایط نیمه‌خشک است، به شرطی که با اصلاح این سامانۀ تولید، انرژی مصرفی آن کاهش و بهره‌وری انرژی آن افزایش یابد.
صادق افضلی نیا؛ علی داد کرمی؛ محمدجواد روستا
چکیده
این تحقیق در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با پنج تیمار و چهار تکرار به مدت چهار سال در شهرستان مرودشت فارس اجرا شد. تیمارهای تحقیق عبارت بودند از 1) کمخاکورزی، 2) کشت مستقیم گندم و ذرت به مدت چهار سال، 3) کشت مستقیم گندم در سالهای اول، دوم و چهارم و کشت مرسوم آن در سال سوم وکشت مستقیم ذرت به مدت چهار سال، 4) کشت مستقیم ذرت در سالهای ...
بیشتر
این تحقیق در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با پنج تیمار و چهار تکرار به مدت چهار سال در شهرستان مرودشت فارس اجرا شد. تیمارهای تحقیق عبارت بودند از 1) کمخاکورزی، 2) کشت مستقیم گندم و ذرت به مدت چهار سال، 3) کشت مستقیم گندم در سالهای اول، دوم و چهارم و کشت مرسوم آن در سال سوم وکشت مستقیم ذرت به مدت چهار سال، 4) کشت مستقیم ذرت در سالهای اول، دوم و چهارم و کشت مرسوم آن در سال سوم و کشت مستقیم گندم به مدت چهار سال و 5) خاکورزی مرسوم. نتایج تحقیق نشان میدهد که روش‌های بیخاکورزی و کمخاکورزی، در مقایسه با خاکورزی مرسوم، باعث کاهش مصرف سوخت بهترتیب بهمیزان 80 و 58 درصد شدهاند. ظرفیت مزرعه‌ای موثر برای تهیۀ زمین و کاشت در تیمارهای بیخاکورزی و کمخاکورزی، نسبت به تیمار خاکورزی مرسوم، بهترتیب شش و سه برابر گردید. همچنین، روش‌های خاکورزی حفاظتی، باعث افزایش ذخیرۀ رطوبت در خاک، حداکثر بهمیزان 32 درصد، شدهاند. هرچند روش‌های خاکورزی اثر معنیداری بر پایداری خاکدانه‌ها نداشتهاند، اما خاکدانه‌ها در روش‌های حفاظتی دارای شاخص‌های پایدارتری بودند. عملکرد گندم در سه سال اول تحقیق تحت تأثیر معنیدار روش‌های خاکورزی بوده است (در اکثر این سال‌ها، خاکورزی مرسوم عملکرد بیشتری داشت)، اما در سال آخر اختلاف معنیداری بین تیمارها از نظر عملکرد گندم مشاهده نشد.
دادگر محمدی؛ صادق افضلی نیا
چکیده
این تحقیق در تناوب گندم-پنبه در ایستگاه تحقیقات کشاورزی داراب به‌مدت چهار سال اجرا و از طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تیمار (بیخاکورزی، کمخاکورزی و خاکورزی مرسوم) و چهار تکرار استفاده شد. در این تحقیق، روش‌های مختلف خاکورزی از نظر اقتصادی با هم مقایسه شدند. با برآورد هزینه‌ها و درآمدهای تیمارهای مختلف و با استفاده از روش ...
بیشتر
این تحقیق در تناوب گندم-پنبه در ایستگاه تحقیقات کشاورزی داراب به‌مدت چهار سال اجرا و از طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تیمار (بیخاکورزی، کمخاکورزی و خاکورزی مرسوم) و چهار تکرار استفاده شد. در این تحقیق، روش‌های مختلف خاکورزی از نظر اقتصادی با هم مقایسه شدند. با برآورد هزینه‌ها و درآمدهای تیمارهای مختلف و با استفاده از روش ارزش کنونی خالص تغییرات بازده برنامه‌ای، سودمندترین تیمار انتخاب شد. در تصمیم‌گیری برای انتخاب شیوة خاکورزی مناسب، از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) استفاده شد. نتایج تحقیق نشان میدهد عملکرد گندم و پنبه در تیمارهای مختلف خاکورزی در اکثر سال‌هایی که تحقیق ادامه داشته است، اختلاف معنیداری با هم ندارند. روش‌های کمخاکورزی و بیخاکورزی، در مقایسه با خاکورزی مرسوم، هزینه‌های تولید را بهترتیب 5 و 10 درصد کاهش داده‌اند. روش‌های کمخاکورزی و بیخاکورزی، در مقایسه با خاکورزی مرسوم، مصرف سوخت را بهترتیب بهمیزان 60 و 77 درصد کاهش داده‌اند. در روش‌های کمخاکورزی و بیخاکورزی ظرفیت مزرعه‌ای مؤثر افزایش چشم‌گیری دارد، به‌‌طوری‌‌که زمان عملیات تهیة زمین در مقایسه با خاکورزی مرسوم بهترتیب 62 و 74 درصد کاهش یافت. ارزش فعلی بازده برنامه‌ای در روش خاکورزی مرسوم (53662 هزار ریال) نسبت به ارزش فعلی بازده برنامه‌ای در روش‌های کمخاکورزی (46379 هزار ریال) و بیخاکورزی (38149 هزار ریال) بیشترین مقدار است. با لحاظ کردن مجموعه‌ای از عوامل در تصمیم‌گیری، اولاً عملکرد در واحد سطح (312/0)، هزینة تولید (221/0) و مصرف آب (219/0) بیشترین وزن را در تصمیم‌گیری کشاورزان در انتخاب شیوة خاکورزی دارند و ثانیاً سیستم‌های خاکورزی حفاظتی در اولویت بالاتری قرار دارند.
صادق افضلی نیا؛ علیرضا ضیایی؛ سید ابراهیم دهقانیان؛ سید منصور علوی منش
چکیده
در این تحقیق اثر روش‌های خاکورزی حفاظتی و آبیاری بر خصوصیات خاک، بهره‌وری مصرف آب و عملکرد گندم در قالب طرح کرتهای خرد شده با نه تیمار و سه تکرار بررسی شده است. این تحقیق از سال 1389 تا 1391 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بختاجرد در شهرستان داراب فارس اجرا شد. روش‌های آبیاری شامل آبیاری قطره‌ای نواری، آبیاری سطحی و آبیاری بارانی ...
بیشتر
در این تحقیق اثر روش‌های خاکورزی حفاظتی و آبیاری بر خصوصیات خاک، بهره‌وری مصرف آب و عملکرد گندم در قالب طرح کرتهای خرد شده با نه تیمار و سه تکرار بررسی شده است. این تحقیق از سال 1389 تا 1391 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بختاجرد در شهرستان داراب فارس اجرا شد. روش‌های آبیاری شامل آبیاری قطره‌ای نواری، آبیاری سطحی و آبیاری بارانی به عنوان عامل اصلی و سه روش خاکورزی: مرسوم، کمخاکورزی و بیخاکورزی به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. جرم مخصوص ظاهری خاک، نفوذپذیری خاک، میزان آب مصرفی، عملکرد گندم و بهره‌وری مصرف آب آبیاری تعیین شد. نتایج تحقیق نشان میدهد که روش‌های خاکورزی و آبیاری اثر معنیداری بر جرم مخصوص ظاهری خاک دارند به طوری که در آبیاری نواری قطره‌ای، در مقایسه با دیگر روش‌های آبیاری، جرم مخصوص ظاهری خاک بیشتر نشان داده شدهاست. همچنین، جرم مخصوص ظاهری خاک در روش‌های خاکورزی حفاظتی، نسبت به خاکورزی مرسوم، به طور متوسط 2/4 درصد بیشتر است. عملکرد گندم در روش‌های آبیاری تحت فشار نسبت به آبیاری سطحی بیشتر است. در روش‌های آبیاری نواری قطره‌ای و بارانی، در مقایسه با روش آبیاری سطحی، به ترتیب 59 و 40 درصد صرفهجویی در مصرف آب نشان داده شده است. بیشترین مقدار بهره‌وری مصرف آب مربوط به آبیاری نواری قطره‌ای و کمترین آن مربوط به آبیاری سطحی است.
