نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مربی بخش تحقیقات اقتصادی-اجتماعی و ترویج کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران

2 دانشیار بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران

چکیده

این تحقیق در تناوب گندم-پنبه در ایستگاه تحقیقات کشاورزی داراب به‌مدت چهار سال اجرا و از طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تیمار (بی‌خاک‌ورزی، کم‌خاک‌ورزی و خاک‌ورزی مرسوم) و چهار تکرار استفاده شد. در این تحقیق، روش‌های مختلف خاک‌ورزی از نظر اقتصادی با هم مقایسه شدند. با برآورد هزینه‌ها و درآمدهای تیمارهای مختلف و با استفاده از روش ارزش کنونی خالص تغییرات بازده‌ برنامه‌ای، سودمندترین تیمار انتخاب شد. در تصمیم‌گیری برای انتخاب شیوة خاک‌ورزی مناسب، از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) استفاده شد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد عملکرد گندم و پنبه در تیمارهای مختلف خاک‌ورزی در اکثر سال‌هایی که تحقیق ادامه داشته است، اختلاف معنی‌داری با هم ندارند. روش‌های کم‌خاک‌ورزی و بی‌خاک‌ورزی، در مقایسه با خاک‌ورزی ‌مرسوم، هزینه‌های تولید را به‌ترتیب 5 و 10 درصد کاهش داده‌اند. روش‌های
کم‌خاک‌ورزی و بی‌خاک‌ورزی، در مقایسه با خاک‌ورزی مرسوم، مصرف سوخت را به‌ترتیب به‌‌میزان 60 و 77‌‌ درصد کاهش داده‌اند. در روش‌های کم‌خاک‌ورزی و بی‌خاک‌ورزی ظرفیت مزرعه‌ای مؤثر افزایش چشم‌گیری دارد، به‌‌طوری‌‌که زمان عملیات تهیة زمین در مقایسه با خاک‌ورزی مرسوم به‌ترتیب 62 و 74 درصد کاهش یافت. ارزش فعلی بازده‌ برنامه‌ای در روش خاک‌ورزی مرسوم (53662 هزار ریال) نسبت ‌به ارزش فعلی بازده‌ برنامه‌ای در روش‌های کم‌خاک‌ورزی (46379 هزار ریال) و بی‌خاک‌ورزی (38149 هزار ریال) بیش‌ترین مقدار است. با لحاظ کردن مجموعه‌ای از عوامل در تصمیم‌گیری، اولاً عملکرد در واحد سطح (312/0)، هزینة تولید (221/0) و مصرف آب (219/0) بیشترین وزن را در تصمیم‌گیری کشاورزان در انتخاب شیوة خاک‌ورزی دارند و ثانیاً سیستم‌های خاک‌ورزی حفاظتی در اولویت بالاتری قرار دارند.

کلیدواژه‌ها

Afzalinia, S., Behaeen, M. A., Karami, A., Dezfuli, A. and Ghasari, A. 2011a. Effect of conservation tillage on the soil properties and cotton yield. Proceedings of the 11th International Congress on Mechanization and Energy in Agriculture. Sep. 21-23, Istanbul, Turkey.

Afzalinia, S., Behaeen, M. A., Karami, A., Nekuei, M., Ghasari, A. and Alavimanesh, S. M. 2011b. Comparing conservation and conventional tillage methods in planting different crops. International workshop on Conservation Agriculture Systems and Its Impact on Water Productivity. Sep. 11-16. Karaj, Iran.

Anon. 1988. From agronomic data to farmer recommendations. An Economics Training Manual. Completely revised edition. CIMMYT, Mexico, D. F. Available at: http://www.fao.org.

Anon. 2015. Advantages and Disadvantages. FAO. Available at: http://www.fao.org.

Asadi-Khashoui, A., Yahya-Abadi, M. and Taki, A. 2011. Effect of conventional soil conservation on maize yield in maize-maize period. Agric. Eng. Res. J.  12(1): 83-96. (in Persian)

Dehghanian, M. and Afzalinia. S. 2012. Effect of conservation tillage on the yield and yield components of irrigated barley. Proceedings of the 7th National Conference on Agricultural Machinery Engineering and Mechanization. Sep. 4-6, Shiraz, Iran. (in Persian)

De Vita P., Di Paolo, E., Fecondo, G., Di Fonzo, N. and Pisante, M. 2007. No-tillage and conventional tillage effects on durum wheat yield, grain quality and soil moisture content in southern Italy. Soil Till. Res. 92(1-2): 69-78.

Fooladi-Vanda, S., Aynehband A. and Naraki, F. 2010. Evaluation of effect of different tillage methods and seed rates on yield and yield components of rapeseed (Brassica Napus) in dry land condition. Iran. J. Field Crop. Res. 8 (2): 213-224. (in Persian)

Ghodsypour, S. H. 2008. Analytical Hierarchy Process. Industrial Amir Kabir University Pub. (in Persian)
Hemat, A. and Asadi-Khashoui, A. 1997. Effects of direct-drilling, non-inversion and conventional tillage systems on yield of irrigated winter wheat. Iran. J. Agric. Sci. 28(1): 19-34. (in Persian)

Hernánz, J. L., Girón, V. S. and Cerisola, C. 1995. Long-term energy use and economic evaluation of three tillage systems for cereal and legume production in central Spain. Soil Till. Res. 35, 183-198.

Jafari, R., Tawousi, S. and Nasiri, S. M. 2012. Optimum water use approach by choosing appropriate soil mechanization and protective planting of wheat in corn remnants. Proceedings of the 7th National Conference on Agricultural Machinery Engineering and Mechanization. Sep. 4-6, Shiraz, Iran.
(in Persian)

Kumudini, S., Grabau, L., Van Sanford, D. and Omielan, A. 2008. Analysis of yield-formation processes under no-till and conventional tillage for soft red winter wheat in the south-central region. Agron. J. 100, 38-49.

Mohammadi, Kh., Nabi-Allahi, K., Aghaalikhani, M. and Khormali, F. 2009. Study on the effect of different tillage methods on the soil physical properties, yield and yield components of rainfed wheat. J. Plant Prod. 16(4): 77-91. (in Persian)

Mousavi-Khorasani, S. M. 2010. The role of wheat residue management on grain yield and yield parameters of corn. Proceedings of the 1th National Sustainable Agriculture Conference and Healthy Crop Production. Nov. 10-11. Esfahan, Iran. (in Persian)

Peruzzi, M., Taffaelli, M. and Ciolo, S. D. 1996. Evaluation on the performances of a peculiar combined machine for direct drilling and two no-till drills for hard winter wheat and maize cultivation. International Conference on Agricultural Engineering. Sep. 23-26. Madrid, Spain.

Romero, C. and Rehman, T. 1987. Natural resource management and the use of multiple criteria decision making techniques: A review. Eur. Rev. Agric. Econ. 14(1): 61 89.

Roozbeh, M. and Pooskani, M. A. 2003. The effect of different tillage methods on wheat yield when in rotation with corn. Iran. J. Agric. Sci. 34(1): 29-38. (in Persian)

Rostami, M. A., Sharifi, A. and Raoufat, M. H. 2012. A comparative study of different protective and conventional soil conservation tests in wheat corn rotation. Proceedings of the 7th National Conference on Agricultural Machinery Engineering and Mechanization. Sep. 4-6. Shiraz, Iran. (in Persian)

Sadeghnezhad, H. R. and Eslami, K. 2006. The comparison of wheat yield under different tillage methods. Agric. Sci. 12(1): 103-112. (in Persian)

Shahsavani, G. H. and Afzalinia, S. 2012. Effect of conservation tillage on the soil properties and corn yield. Proceedings of the 7th National Conference on Agricultural Machinery Engineering and Mechanization. Sep. 4-6, Shiraz, Iran. (in Persian)

Shamabadi, Z. A. 2010. Protective tillage is a strategy to deal with the effects of drought stress. National Conference on Water Crisis in Agriculture and Natural Resources. Nov. 5. Ray, Iran. (in Persian)

Soltani, Gh. 2007. Engineering Economics. 10th Ed. Shiraz University Press. Shiraz. Iran. (in Persian)
Unger, P. W. 1997. Tillage effects on winter wheat production where the irrigated and dryland crops are alternated. Agron. J. 69, 944-950.

Uri, N. D. 2000. An evaluation of the economic benefits and costs of conservation tillage. Environ. Geol. 39(3-4): 238-248.

Václav, Š., Růžeka, P., Chrpová, J., Vaveraa R. and Kusáa, H. 2009. The effect of tillage practice, input level and environment on the grain yield of winter wheat in the Czech Republic. Field Crop. Res.
113, 131-137.

Zabolestani, M., Reshad-Sedghi, A. and Salak-Zaman, A. 2008. Evaluation and comparision of two surface tillage and conventional tillage methods on grain yeild and yeild components of wheat. Agroecol. J. 12, 39-48. (in Persian)

Zentner, R. P., Mconkey, B. G., Campbell, C. A., Dyck, F. B. and Selles, F. 1996. Economics of conservation tillage in the semiarid prairie. Can. J. Plant Sci. 76, 697-705.