نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمدعلی رستمی ¹
• امیر اسلامی ²
• شکوفه ساریخانی خرمی ³

¹ دانشیار پژوهش، بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش

² استادیار پژوهش، بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش

³ استادیار پژوهش، بخش تحقیقات اصالح و تهیه نهال وبذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش

چکیده

این پژوهش به‌منظور ارزیابی تأثیر دو روش آبیاری (قطره‌ای نواری و نشتی) و سه آرایش کاشت گندم روی پشته‌های بلند و عریض دائمی (دو، سه و چهار ردیف) بر عملکرد گندم و بهره‌وری آب انجام شد. آزمایش‌ها به‌صورت کرت‌های یک‌بار خردشده طی دو سال زراعی اجرا گردید. گندم روی پشته‌های عریض با عرض ۶۰ و ارتفاع 20-15 سانتی‌متر کشت شد. صفات عملکرد محصول، درصد سبز شدن بذر، شاخص سرعت سبزشدن بذر، میزان پنجه‌زنی گندم، تراکم علف‌های هرز، بهره‌وری آب آبیاری در پلات‌های آزمایشی اندازه‌گیری شدند. نتایج نشان داد که آبیاری قطره‌ای نواری در مقایسه با روش نشتی موجب افزایش 20.6 درصدی عملکرد گندم (۷۸۱۱ در مقابل ۶۴۷۴ کیلوگرم در هکتار) و بهبود 24.3 درصدی بهره‌وری آب (1.28 در مقابل 1.03کیلوگرم بر مترمکعب) شد. همچنین تراکم علف‌های هرز در روش نشتی 47.3 درصد بیشتر بود. در بین آرایش‌های کاشت مورد مطالعه، آرایش سه ردیف روی پشته با عملکرد ۷۶۶۸ کیلوگرم در هکتار و بهره‌وری آب 1.24 کیلوگرم بر مترمکعب به‌عنوان بهترین تیمار شناسایی شد. ترکیب بهینه آبیاری قطره‌ای نواری با آرایش سه ردیف روی پشته‌های بلند و عریض، بالاترین عملکرد (۸۳۱۱ کیلوگرم در هکتار) و بهره‌وری آب (1.36 کیلوگرم بر مترمکعب) را به همراه داشت. یافته‌ها نشان می‌دهد که استفاده از سیستم آبیاری قطره‌ای نواری همراه با آرایش کاشت سه ردیف روی پشته‌های بلند و عریض، ضمن افزایش عملکرد و بهره‌وری آب، موجب بهبود شاخص‌های رشد و کنترل علف‌های هرز می‌شود. این روش می‌تواند به‌عنوان راهکاری مؤثر برای کشت گندم در شرایط محدودیت منابع آبی توصیه شود.

کلیدواژه‌ها

• آبیاری قطره‌ای نواری
• آرایش کاشت
• بهره‌وری آب
• عملکرد گندم و تراکم علف‌های هرز