نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تبریز، ایران

2 دانشیار بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تبریز، ایران

3 استادیار گروه مهندسی بیوسیستم، دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

در ایران، شوری مسأله ­ای فراگیر و محدودکننده تولیدات کشاورزی است، به‌طوری‌که بخش وسیعی از مناطق خشک و نیمه‌خشک کشور دارای خاک شور و سدیمی با درجات مختلف است. خاک‌ و آب‌ شور از منابعی هستند که با مدیریت صحیح و با شناخت کامل مسأله می‌توان از آن‌ها استفاده لازم را برد. این تحقیق با هدف ارزیابی کارایی ماشین خطی‌کار کف‌کار برای کاشت مکانیزه گندم در خاک‌های شور حاشیه دریاچه ارومیه اجرا شده است. تیمارهای آزمایشی شامل: الف) کاشت با خطی‌کار در کف جویچه‌های با عرض 60 سانتی‌متر، ب) کاشت با خطی‌کار در کف جویچه‌های با عرض 100 سانتی‌متر، ج) کاشت با خطی‌کار در زمین هموار و آبیاری غرقابی است. برای تجزیه و تحلیل آماری داده‌ها  از طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار استفاده شد. روش‌های کاشت از نظر شاخص‌های درصد سبز شدن بذرها، عملکرد دانه و اجزای عملکرد گندم، مقدار آب مصرفی، بهره‌وری مصرف آب و نحوه توزیع شوری خاک پس از هر دور آبیاری ارزیابی و مقایسه شدند. طبق نتایج به‌دست ‌آمده، تیمارهای آزمایشی روش‌های کاشت در هیچ‌یک از شاخص‌های اندازه‌گیری شده با هم اختلاف معنی‌دار (در سطح 5 درصد) نداشتند. با کاهش عرض جویچۀ آبیاری از 100 به 60 سانتی‌متر، شوری خاک در کف جویچه 37 درصد کاهش یافت. مشخص شد میانگین بهره‌وری مصرف آب در روش کاشت در جویچۀ 60 سانتی‌متری حدود 40 درصد نسبت به میانگین بهره‌وری مصرف آب در تیمارهای دیگر بیشتر است. نتایج تحقیق نشان می­دهد روش کاشت گندم با خطی­کار در کف جویچه­ های 60 سانتی‌متری می­تواند در مناطق نیمه‌خشک با خاک‌های شور توصیه شود.

کلیدواژه‌ها

Abrol, I. P. Yadav, J. S. P., & Massoud, F. I. (1988). Salt-Affected Soils and their Management. F.A.O. Soils Bulletin 39. Rome.
 
Afsharmanesh, G., & Aien, A. (2014). Introducing the new planting methods for cultivation of alfalfa cultivars in highly saline soils. International Journal of Farming and Allied Sciences. 3(8), p. 935-939.
 
Anon. (2017). Meteorological Data. East Azarbaijan Meteorological Organization. Available at: eamo.ir/Stats-and-Infos/Monthly.aspx. (in Persian)
 
Dehghani-Sanij, H., Nakhjavani-Moghadam, M. M. & Akbari, M. 2008. Study the water use efficiency based on regional relative advantages and deficit irrigation. Iranian Journal of Irrigation and Dranage, 2(1): p. 77-91. (in Persian)
 
Golizadeh, H., Ebadzadeh, H. R., Hatami, F., Hosseinpour, R., Mohiti, Z., Fazli, M., Rezaei, M. M., Arab, H., Kazemifard, R., Fazli, B., Abdshah, H., Sefidi, H., Rafiei, M., & Kazemian, A. (2014). Crop Production Features (2012-2013) in Iran. Agricultural Ministry. Islamic Republic of Iran. (in Persian)
 
Iqbal, R. M. (2003). Leaf extension growth of wheat grown under NaCl and Na2S04 salinity. Asian Journal of Plant Science,2(15), p. 1092-1096.
 
 Jin, Y. H., Zhou, D. W., & Jiang, S. C. (2010). Comparison of soil water content and corn yield in furrow and conventional ridge sown systems in a semiarid region of China. Agricultural Water Management, 97, p. 326-332.
 
Kamrani-Manesh, A., Armin, M., & Jami-Moeini, M. (2013). The effect of sulfur application on yield components of corn in two different planting methods in saline conditions. International Journal of Agronomy and Plant Production. 4(7), p. 1474-1478.
 
Momeni, A. (2010). Geographic distribution and salinity levels of Iranian soil resources. Iranian Journal of Soil Research. 24(3), p. 203-215. (in Persian)
 
Nikkhah, M., Rahimian, M. H., Rousta, M. J., & Razzaqian, H. (2015). Evaluation of management strategies for improvement water use efficiency of wheat under saline conditions. Journal of Water and Sustainable Development. 1(3), p. 53-58. (in Persian)
 
Qadir, M., & Oster, J. D. (2004). Crop and irrigation management strategies for saline-sodic soils and waters aimed at environmentally sustainable agriculture. Science of the Total Environment. 32 (1-3), p. 1-19.
 
Ranjbar, Gh., & Pirasteh-Anosheh, H. (2015). Aglance to the solinity research in Iran with emphasis on improvement of field crops production. Iranian Journal of Crop Sciences. 17(2), p. 165-178. (in Persian)
 
Richards, L. A. (1969). Diagnosis and improvement of saline and alkali soils. USDA Handbook No. 60. US Govt. Printing Office. Washington, D.C.
 
Shabani, A., Sepaskhah, A. H., & Kamgar-Haghighi, A. A. (2013). Responses of agronomic components of rapeseed (Brassica napus L.) as influenced by deficit irrigation, water salinity and planting method. International Journal of Plant Production. 7(2), p. 313-340.
 
Wadleigh, C., & Fireman, M. (1949). Salt distribution under furrow and basin irrigated cotton and its effect on water removal. Soil Science Society of America, Proceedings, 13, p. 527-530.
 
Yarami, N., & Sepaskhah, A. R. (2015). Saffron response to irrigation water salinity, cow manure and planting method. Agricultural Water Management, 150, p. 57-66.
 
Zhang, J., Sun, J., Duan, A., Wang, J., Shen, X., & Liu, X. (2007). Effects of different planting patterns on water use and yield performance of winter wheat in the Huang-Huai-Hai plain of China. Agricultural Water Management, 92(1), p. 41-47.