نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• شکوفه ساریخانی خرمی ¹
• صادق افضلی نیا ²
• سید عبدالرضا کاظمینی ³

¹ بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز،ایران

² بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران.

³ بخش تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

چکیده

خاک‌ورزی حفاظتی با حفظ منابع آب و خاک، برای رسیدن به کشاورزی پایدار دارای اهمیت است. این پروژه در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی و به‌صورت کرت‌های خرد شده در سه تکرار با فاکتور اصلی سه روش خاک‌ورزی مرسوم، کم‌خاک‌ورزی و بی‌خاک‌ورزی و فاکتور فرعی چهار تیمار قطع آبیاری در مراحل گرده افشانی، شیری و خمیری‌شدن دانه گندم سیروان و آبیاری کامل به عنوان شاهد در کرت‌های ثابت در سال‌های زراعی 99-1396 اجرا شد. در طول فصل رشد و پس از برداشت صفت‌های روز تا رسیدگی، شاخص برداشت، وزن هزاردانه، عملکرد دانه و خصوصیات خاک شامل جرم مخصوص ظاهری، سرعت نفوذ آب، کربن آلی و نیترات خاک اندازه‌گیری‌ شد. نتایج نشان داد که سامانه کم‌خاک‌ورزی دارای کم‌ترین جرم مخصوص ظاهری خاک در هر دو عمق 10-0 و 20-10 سانتی‌متر، و بیش‌ترین سرعت نفوذ آب به خاک برابر با 15/1 میلی‌متر بر دقیقه بود. اگرچه عملکرد دانه گندم در سامانه‌های کم‌خاک‌ورزی و بی‌خاک‌ورزی نسبت به خاک‌ورزی مرسوم به‌ترتیب 14 و 4/20 درصد کم‌تر بود، ولی انجام شخم‌های عمیق و عدم حفظ بقایای گیاهی در سطح خاک در سامانه خاک‌ورزی مرسوم منجر به کاهش میزان کربن آلی خاک به میزان 2/6 و 13 درصد در مقایسه با سامانه‌های کم‌خاک‌ورزی و بی‌خاک‌ورزی گردید با توجه به این‌که تعداد رور تا رسیدگی و عملکرد دانه در تیمار آبیاری کامل با تیمار اعمال قطع آبیاری در مرحله خمیری دانه اختلاف معنی‌دار نداشت، می‌توان در شرایط محدودیت آب، بدون کاهش معنی‌دار در طول دوره رشد و عملکرد، آبیاری را در مرحلـة انتهای پرشدن دانه قطع نمود.

کلیدواژه‌ها

• جرم مخصوص ظاهری
• خاک‌ورزی
• قطع آبیاری
• گندم
• ماده آلی