نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمدحسین سعیدی راد
• عباس مهدی‌نیا

عضو هیأت علمی بخش تحقیقات فنی و مهندسی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

چکیده

از مهمترین مشکلات زراعت زعفران، مکانیزه نبودن برداشت است.  نیاز به نیروی کار فراوان در دوره‌ای محدود برای برداشت زعفران باعث محدود شدن توسعة کشت این محصول استراتژیک و همچنین بالارفتن هزینه‌های تولید شده است.  یکی از روش‌های نگهداری گل زعفران، خشک کردن آن است تا در فرصت مناسب بتوان کلاله از گل را جدا کرد.  به‌منظور دستیابی به مکانیزاسیون مناسب برای جداسازی کلاله از گل‌های خشک شده، دو مکانیزم، یکی به‌کار بردن نیروهای فشاری و دیگری ایجاد ضربه برای جداسازی گل‌های زعفران خشک شده مورد ارزیابی قرار گرفت.  در این تحقیق گل‌های خشک شده با استفاده از غلتک‌های فشاردهنده و خورشیدی‌های ضربه‌زن تحت تأثیر نیروهای فشاری و ضربه‌ای قرار گرفتند و تأثیر آهنگ تغذیه در سه سطح (6/2، 6 و 7/8 گرم بر ثانیه)، سرعت دورانی برای غلتک‌های فشاردهنده در سه سطح (80، 200 و 300 دور در دقیقه) و خورشیدی‌های ضربه‌زن در سه سطح (500، 700 و 900 دور در دقیقه) و نوع گل خشک شده در سه سطح (غنچه، نیمه‌باز و کاملا باز)، بر درصد وزنی کلاله‌های جدا شده و کلاله‌های شکسته به‌صورت طرح آماری کاملا تصادفی در قالب آزمایش فاکتوریل و در سه تکرار بررسی شد.  نتایج نشان می‌دهد که درصد وزنی کلاله‌های جداشده در گل‌های باز و نیمه‌باز نسبت به گل‌های غنچه بالاتر است ولی میزان شکستگی کلاله‌ها در گل‌های غنچه تا 30 درصد کمتر است.  با افزایش سرعت دورانی استوانه‌ها، درصد وزنی کلاله‌های شکسته افزایش می‌یابد.  مشخص شد که ضربه‌زن‌های خورشیدی کارایی مناسب را برای جداسازی کلاله‌های گل‌های خشک شده زعفران ندارند تا آن­جا که میزان کلاله‌های جدا شده در کلیة تیمارها کمتر از 50 درصد به‌دست آمده است.  استفاده از غلتک فشارنده با سرعت دورانی 200 دور در دقیقه و آهنگ تغذیه 6 گرم بر ثانیه برای جداسازی کلاله از گل‌های خشک شده نیمه‌باز، مطلوب‌ترین شرایط را نتیجه به‌دست می‌دهد که موجب جداسازی 48/99 درصد کلاله‌ها می‌شود.

کلیدواژه‌ها

• جداسازی
• کلاله زعفران
• گل زعفران
• نیروی ضربه‌ای
• نیروی فشاری