نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه مهندسی بیوسیستم، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران

2 استاد، گروه مهندسی بیوسیستم، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران

3 استادیار، گروه مهندسی بیوسیستم، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران

چکیده

یکی از رویکردهای اساسی برای به‌دست آوردن بیشینه سود و حفاظت از منابع زیستی، ارزیابی تناسب اراضی است. هدف از این تحقیق ارزیابی تناسب اراضی شهرستان اهواز برای کشت گندم آبی با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و سامانۀ اطلاعات جغرافیایی است. در ابتدا نیازهای بوم‌شناختی، زراعی و سایر عوامل و نیز شاخص‌های مؤثر در کشت گندم آبی بر اساس ویژگی و شرایط منطقه تعیین شد. شاخص‌های قابلیت نفوذپذیری خاک، بافت خاک، EC، pH، شیب و جهت شیب، فاصله تا بازار، راه‌های ارتباطی و درآمد خالص انتخاب شدند. داده‌ها از طریق پرسشنامه از کشاورزان و کارشناسان و نهادهای مختلف جمع‌آوری شد. نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد زیر معیارهای اقتصادی و خصوصیات خاک بیشترین وزن را دارند. درآمد خالص با وزن 316/0 در رتبه اول قرار گرفته است. متوسط درآمد خالص و نسبت فایده به هزینه در منطقه به-ترتیب 2/10 میلیون ریال در هکتار و 44/0 به‌دست آمده است. بیشترین هزینۀ مصرفی در تولید گندم مربوط به ماشین‌ها و ادوات است. بر اساس تلفیق لایه‌ها و ارزیابی تناسب اراضی، مشخص شد که 1/11 درصد منطقه بسیار مناسب، 5/32 درصد مناسب، 4/30 درصد متوسط و 0/26 درصد نامناسب برای کشت گندم است.

کلیدواژه‌ها

Akinci, H., Ozalp, A. Y. and Turgut, B. 2013. Agricultural land use suitability analysis using GIS and AHP technique. Comput. Electron. Agric. 97, 71-82.

Ananda, J. and Herath, G. 2007. Multi-attribute preference modeling and regional land-use planning. Ecol. Econ. 65, 325-335.

Anon. 2016. Statistics Yearbook of Iran. Ministry of Agriculture-Jahad. Iran. (in Persian)

Anvaripoor, R. 2012. Management and evaluation of urban runoff using the remote sensing system of geographic information system, a case study: Ahvaz city. M. Sc. Thesis. Shahid Chamran University of Ahvaz. Iran. (in Persian)

Ashraf, S. 2011. Land suitability evaluation for irrigated barley in Damghan plain, Iran. Indian J. Sci. Technol. 4, 1182-1187.

Ayoubi, S., Jalalian, A. and Givi, J. 2001. Qualitative land suitability evaluation for important agricultural crops of north baraan region in Isfahan province. J. Sci. Technol. Agric. Nat. Resour. 5(1): 57-76.

Bagherzadeh, H. R., Bagherzadeh, A. and Moeinrad, H. 2012. Analysis of parametric approaches in qualitative land suitability evaluation for irrigated wheat (Triticum aestivum L.) cultivation at Neyshabur plain. Agroecology. 4(2): 121-130.

Baninaeeme, J. 2003. Quantitative and qualitative assessment of land suitability in Shahid Chamran district of Ahvaz using GIS. M. Sc. Thesis. Islamic Azad University, Ahvaz Branch. Iran. (in Persian)

Bhagat, R. M., Singh, S., Sood, C., Rana, R. S., Kalia, V., Pradhan, S., Immerzeel, W. and Shestha, B. 2009. Land suitability analysis for cereal production in himachal pradesh (India) using geographical information system. J. Indian Soc. Remote. 37, 233-240.

Bobade, S. V., Bhaskar, B. P., Gaikwad, M. S., Raja, P., Gaikwad, S. S., Anantwar, S. G., Patil, S. V., Singh, S. R. and Maji, A. K. 2010. A GIS-based land use suitability assessment in Seoni district, Madhya Pradesh, India. Trop. Ecol. 51(1): 41-45.

Burke, F., UL Huda, S., Hamza, S. and Azam, M. 2005. Disparities of agricultural productivity in Balochestan (A GIS perspective). Pakistan Geogr. Rev. 27(1): 27-34.

Chen, H. S., Liu, G. S., Yang, Y. F., Ye, X. F. and Shi, Z. H. 2010. Comprehensive evaluation of tobacco ecological suitability of Henan province based on GIS. Agric. Sci. China. 9(4): 583-592.

Duc, T. T. 2006. Using GIS and AHP technique for landuse suitability analysis. International Symposium on Geoinformatics for Spatial Infrastructure Development in Earth and Allied Sciences lemdang. Nov.
9-11. Vietnam.

Duncan, S. and Schapangh, W. 1993. Row orientation and planting pattern of relay intercropped soybean and wheat. J. Prod. Agric. 6, 360-364

Eldrandaly, K. 2003. A COM-based spatial decision support system for industrial site selection. J. Geogr. Inform. Decis. Anal. 7, 72-92.

Gerewal, D., Dhilon, M. and Dhingra, K. 1989. Crop geometry in earl millet (Pennestum typhoids) genotypes at different nitrogen levels. Environ. Ecol. 7, 941- 944.

Jalalee, S. 2017. Land suitability evaluation for wheat in Hanam sub-basin of Karkheh, Lorestan province. Proceedings of the 6th National Conference on Agriculture and Sustainable Natural Resources. July 6. Tehran, Iran. (in Persian)

Kazemi, H. and Sadegi, S. 2014. Land suitability evaluation of Aq-Qalla region for rainfed Chickpea cropping by Boolean logic and Analytical Hierarchy Process (AHP). Iranian J. Dryland Agric. 3(1):
1-20. (in Persian)

Kazemi, H., Tahmasebi-Sarvestani, Z., Kamkar, B., Shataee, S. and Sadeghi, S. 2012. Agroecological zoning of agricultural lands in Golestan province for canola cultivation by Geographic Information System (GIS) and Analytical Hierarchy Process (AHP). J. Crop Prod. 5(1): 123-139. (in Persian)

Khaksar, S., Ayinehband, A., Moezzi, A. A. and Yazdipoor, A. R. 2009. Qualitive evelution of land suitability to cultivate barley and Alfalfa with parametric method in Gargar plain of Khuzestan. J. Res. Crop Sci. 2(2): 55-66. (in Persian)

Mohammadi, A., Pashaei, A., Mosavati, S. A. and Sadeghi, S. 2008. Qualitative land suitability
evaluation for the main agronomic crops in Gonbad-E-Kavous, Northest-Iran. J. Agric. Sci. Nat. Res. 14(5): 99-111. (in Persian)

Najafabadi, M. 2004. Possibility of olive cultivation in Isfahan province using GIS. M. Sc. Thesis. University of Tehran. Tehran, Iran. (in Persian)

Omidvar, K., Mazidi, A. and Doostmoradi, S. 2014. Climatic feasibility of rapeseed cultivation in Kermanshah province. Geogr. Dev. Iran. J. 12(35): 97-116.

Prakash, T. N. 2003. Land suitability analysis for agricultural crops: a fuzzy multicriteria decision making approach. M. Sc. Thesis. ITC, the Netherland.

Rahman, R. and Saha, S. K. 2008. Remote Sensing, Spatial Multi Criteria Evaluation (SMCE) and Analytical Hierarchy Process (AHP) in optimal cropping pattern planning for a flood prone area. J. Spatial Sci. 53(2): 161-177.

Samanta, S., Pal, B. and Pal, D. K. 2011. Land suitability analysis for rice cultivation based on multi-criteria decision approach through GIS. Int. J. Sci. Emerg. Technol. 2(1): 12-21.

Shahrokh, V. and Ayoubi, S. 2014. Land suitability evaluation using Analytical Hierarchy Process technique in Zarrinshahr and Mobarakeh (Isfahan). J. Agric. Eng. 37(1): 77-92.

Sys, C., Van-Ranst, E. and Debaveye, J. 1991. Land Evaluation. Part II. Methods in Land Evaluation.
Vol. 7. Agricultural Publications, General Administration for Development, Brussels, Belgium.

Tapha, R. B. and Murayama, Y. 2007. Land evaluation for peri-urban agriculture using analytical hierarchical process and geographic information system techniques: A case study of Hanoi. Land Use Policy. 25, 225-239.

Yamani, M., Malaki, J. and Ansari-Lari, A. 2010. Geomorphologic zonation of Malekan Plain for assessing agricultural capability using GIS. Phys. Geogr. J. 1(3): 1-14.

Ying, X., Guang-Ming, Z., Gui-Qiu, C., Lin, T., Ke-Lin, W. and Dao-You, H. 2007. Combining AHP with GIS in synthetic evaluation of eco environmental quality-A case study of Hunan Province, China. Ecol. Model. 209, 97-109.

Zeynali, M., Jafarzadeh, A. A., Shahbazi, F. and Oustan, S. H. 2016. Quantitative and economic evaluation of land suitability for wheat, barley, maize and sunflower in part of Khoy plain. Water Soil Sci. 26(3): 15-29. (in Persian)