نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی؛ مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران

2 استادیار بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران

3 دانشیار بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران.

چکیده

این تحقیق در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با پنج تیمار و چهار تکرار به مدت چهار سال در شهرستان مرودشت فارس اجرا شد. تیمارهای تحقیق عبارت بودند از 1) کم­خاک­ورزی، 2) کشت مستقیم گندم و ذرت به مدت چهار سال، 3) کشت مستقیم گندم در سال‌های اول، دوم و چهارم و کشت مرسوم آن در سال سوم وکشت مستقیم ذرت به مدت چهار سال، 4) کشت مستقیم ذرت در سال‌های اول، دوم و چهارم و کشت مرسوم آن در سال سوم و کشت مستقیم گندم به مدت چهار سال و 5) خاک‌ورزی مرسوم. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که روش‌های بی‌خاک‌ورزی و کم‌خاک‌ورزی، در مقایسه با خاک‌ورزی مرسوم، باعث کاهش مصرف سوخت به‌ترتیب به‌میزان 80 و 58 درصد شده­اند. ظرفیت مزرعه‌ای موثر برای تهیۀ زمین و کاشت در تیمارهای بی‌خاک‌ورزی و کم‌خاک‌ورزی، نسبت به تیمار خاک‌ورزی مرسوم، به‌ترتیب شش و سه برابر گردید. همچنین، روش‌های خاک‌ورزی حفاظتی، باعث افزایش ذخیرۀ رطوبت در خاک، حداکثر به‌میزان 32 درصد، شده­اند. هرچند روش‌های خاک‌ورزی اثر معنی‌داری بر پایداری خاکدانه‌ها نداشته­اند، اما خاکدانه‌ها در روش‌های حفاظتی دارای شاخص‌های پایدارتری بودند. عملکرد گندم در سه سال اول تحقیق تحت تأثیر معنی‌دار روش‌های خاک‌ورزی بوده است (در اکثر این سال‌ها، خاک‌ورزی مرسوم عملکرد بیشتری داشت)، اما در سال آخر اختلاف معنی‌داری بین تیمارها از نظر عملکرد گندم مشاهده نشد.

کلیدواژه‌ها

Afzalinia, S., Dehghanian, E. and Talati, M. H. 2009. Effect of conservation tillage on soil physical properties, fuel consumption, and wheat yield. Proceedings of the 4th Conference on Energy Efficiency and Agricultural Engineering. Oct. 1-3. Rousse, Bulgaria.
 
Afzalinia, S., Behaeen, M. A. Karami, A. Dezfuli, A. and Ghasari, A. 2011. Effect of conservation tillage on the soil properties and cotton yield. Proceedings of the 11th International Congress on Mechanization and Energy in Agriculture. Sep. 21-23. Istanbul, Turkey.
 
Al-Issa, T. A. and Samarah, N. H. 2007. The effect of tillage on barley production under rainfed condition on Jordan. Am.Eurasian J. Agric. Environ. Sci. 2(1): 57-59.
 
Anderson, J. P. E. 1982. Soil Respiration. In: Page, A. L. Miller, R. H. and Keeneg, D. R. (Eds.) Methods of Soil Analysis, Part 2. 2nd Ed. American Society of Agronomy, Madison.
 
Behaeen, M. A., Afzalinia, S. and Roozbeh, M. 2011. Impact of crop residue management on the crop yield, soil organic matter, and soil properties in irrigated wheat-corn rotation. Proceedings of the 11th International Congress on Mechanization and Energy in Agriculture. Sep. 21-23. Istanbul, Turkey.
 
Carr, P. M., Horsley, R. D. and Poland, W. W. 2003. Tillage and seeding rate effects on wheat cultivars. I. Grain production. Crop Sci. 43, 202-209.
 
De Vita P., Di Paolo, E., Fecondo, G., Di Fonzo, N. and Pisante, M. 2007. No-tillage and conventional tillage effects on durum wheat yield, grain   quality and soil moisture content in southern Italy. Soil Till. Res. 92(1-2): 69-78.
 
Erenstein, O. and Laxmi, V. 2008. Zero tillage impacts in India’s rice-wheat systems: A review. Soil Till. Res. 100, 1-14.
 
Freebairn D. M., Ward, L. D., Clarke, A. L. and Smith, G. D. 1986. Research and development of reduced tillage systems for vertisols in Queensland, Australia. Soil Till. Res. 8, 211-229.
 
Hobbs, P. R., Giri, G. S. and Grace, P. 1997. Reduced and zero tillage options for the establishment of wheat after rice in south Asia. Rice-Wheat Consortium Technical Bulletin. New Delhi, India
 
Kumudini, S., Grabau, L., Van Sanford, D. and Omielan, A. 2008. Analysis of yield-formation processes under no-till and conventional tillage for soft red winter wheat in the south-central region. Agrony J. 100(4): 1026-1032.
 
Liu, S., Zhang, H., Dai, Q., Huo, H., Xu, Z. K. and Ruan, H. 2005. Effects of no-tillage plus inter-planting and remaining straw on the field on cropland eco-environment and wheat growth. Ying Yong Sheng Tai Xue Bao. 16(2): 393-396.
 
Pirmoradian, N., Sepaskhah, A. R. and Hajabbasi, M. A. 2005. Application of fractal theory to quantify soil aggregate stability as influenced by tillage treatments. Biosyst. Eng. 90,
227-234.
 
Rusu, T. 2005. The influence of minimum tillage systems upon the soil properties, yield and energy efficiency in some arable crops. J. Cent. Eur. Agric. 6(3): 287-294.
 
Singer, J. W., Kohler, K. A., Liebman, M. T., Richard, L., Cambardella, C. A. and Buhler, D. D. 2004. Tillage and compost affect yield of corn, soybean, and wheat and soil fertility. Agronomy J. 96(2): 531-537.
 
Thomason, W. E., Davis, P. A. and Brann, D. E. 2005. Soft red winter wheat cultivar response to tillage in the Mid-Atlantic Coastal Plain. Online: Crop Manage. doi:10.1094/CM-2005-0916-01-RS.
 
Tyler, S. W. and Wheatcraft, S. W. 1992. Fractal scaling of soil particle-size distributions: analysis and limitations. Soil Sci. Soc. Am. J. 56, 362-369.
 
Vaclav, S., Ruzeka, P., Chrpova. J., Vaveraa. R. and Kusaa, H. 2009. The effect of tillage practice, input level and environment on the grain yield of winter wheat in the Czech Republic. Field Crop Res. 113(2): 131-137.
 
Webster, R. and Oliver, M. A. 2001. Geostatistics for Environmental Scientists. John Wiley & Sons, Chichester, England