نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهش بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، داراب، ایران

2 کارشناس تحقیقات خاک و آب مرکز تحقیقات آموزش و منابع طبیعی فارس- داراب

چکیده

مدیریت بقایای گیاهی و بهینه­سازی کوددهی نیتروژن از فاکتورهای مهم در پایداری سیستم­های بی­خاک­ورزی هستند.
به­منظور ارزیابی تأثیر روش­های مدیریت بقایای زراعی و مقادیر مختلف کود نیتروژن بر تجمع نیتروژن نیتراتی خاک در پایان فصل رشد، جذب نیتروژن و عملکرد ذرت در روش بی­خاک­ورزی، این مطالعه مزرعه­ای انجام شد. این پژوهش با استفاده از آزمایش کرت­های خرد­شده در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی داراب اجرا شد. مدیریت بقایای گیاهی به­عنوان کرت اصلی در سه سطح باقی­گذاشتن بقایا
(R.M1)، بیرون ­بردن بقایا (R.M2)، و خرد ­کردن بقایای گیاهی با ساقه خردکن (R.M3) و مقادیر مختلف کود نیتروژنه به­عنوان کرت فرعی در چهار سطح 150 (N1، 200 (N2)­،250 (N3) و300 (N4) کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار در نظر گرفته شد. در هر یک از کرت­های آزمایشی، مقدار و اندازۀبقایایگیاهی ایستاده و خوابیده، مقدار نیتروژن نیتراتی باقیمانده در خاک بعد از برداشت ذرت،و میزان نیتروژن جذب­شده توسط دانه اندازه­گیری شد. نتایج نشان می­دهد که روش­های مختلف مدیریت بقایا و سطوح کودی نیتروژن تأثیر معنی­داری بر نیتروژن نیتراتی باقیمانده در خاک و جذب نیتروژن توسط دانه دارد. تیمار R.M2باعث تجمع بیشترین مقدار نیتروژن نیتراتی در خاک شده است؛ کمترین میزان نیتروژن نیتراتی در R.M3 مشاهده شده است. تأثیر متقابل N3 × R.M2 نسبت به N4 × R.M2موجب کاهش تجمع نیتروژن نیتراتی به­میزان 2/27 درصد شده است. نتایج پژوهش همچنین آشکار می­سازد که جذب نیتروژن توسط دانه در تیمارهای R.M3و R.M1در مقایسه با تیمار R.M2، به­ترتیب 5/4 و 4/9 درصد کمتر است. یافته­های این بررسی نشان می­دهد که به­کارگیری سیستم N3 × R.M3 نسبت به کاربرد جداگانۀ آنها (R.M3 یا N3)، تأثیر بیشتری در افزایش عملکرد محصول و جذب نیتروژن توسط دانه دارد.

کلیدواژه‌ها

Al-Kaisi, M. and Licht, M. A. 2004. Effect of strip tillage on corn nitrogen uptake and residual soil nitrate accumulation compared with no tillage and chisel plow. Agron. J. 96, 1164-1171.
 
Anon. 1974. Nitrogen, nitrate-nitrite (Spectrophotometer, Cadmium reduction). Rep. 600/4- 79-02. EPA. Washington, DC.
 
Aparicio, V., Costa, J. L. and Zamora, M. 2008. Nitrate leaching assessment in a long term experiment under supplementary irrigation in humid Argentina. Agr. Water Manage. 95, 1361-1372.
 
Ardell, D. H., Alfred, L. B., Joseph, M. K., Steven, D. M., Brian, J. W. and Donald, L. K. 2000. Spring wheat response to tillage and nitrogen fertilization in rotation with sunflower and winter wheat. Agron. J. 92, 136-152.
 
Azooz, R. H., Arshad, M. A. and Franzluebbers, A. J. 1996. Pore size distribution hydraulic conductivity affected by tillage in northwestern Canada. Soil Sci. Soc. Am. J. 60, 1197-1201.
 
Chen, Y., Tessier, S. and Irvine, B. 2004. Drill and crop performances as affected by different drill configurations for no-till seding. Soil Till. Res. 77, 147-155.
 
Derby, N. E., Steele, D. D. and Casey, F. X. 2005. Interactions of nitrogen, weather, soil and irrigation on corn yield. Agron. J. 97, 1342-1351.
 
Devienne-Barret, F., Justes, E., Machet, J. M. and Mary, B. 2000. Integrated control of nitrate uptake by crop growth rate and soil nitrate availability under field conditions. Ann Bot-London. 86, 995-1005.
 
Fuentes, J. P., Flury, M., Huggins, D. R. and Bbezdicek, D. F. 2003. Soil water and nitrogen dynamics in dryland cropping systems of Washington State, USA. Soil Till. Res. 71, 33-47.
 
Halvorson, A. D., Wienhold, B. J. and Black, A. L. 2001. Tillage and nitrogen fertilization influence on grain and soil nitrogen in an annual cropping system. Agron. J. 93, 836-841.
 
Halverson, A., Mosier, A. R. and Bausch, W. C. 2006. Nitrogen and tillage effects on irrigated continuous corn yields. Agron. J. 98, 63-71.
 
Iqbal, M. M., Akhtar, J., Mohammad, W., Shah, S. M. and Mahmood, K. 2005. Effect of tillage and fertilizer levels on wheat yield, nitrogen uptake and their correlation with carbon isotope discrimination under rain fed conditions in north-west Pakistan. Soil Till. Res. 80, 47-57.
 
Jalali, A. H. and Bahrani, M. J. 2012. Effect of crop residue and nitrogen fertilizer0n nitrogen use efficiency in corn production. Agron. J. (Pajouhesh and Sazandegi). 102, 197-204. (in Persian)
 
Licht, M. A. and Al-Kaisi, M, 2005. Corn response, nitrogen uptake and water use in strip tillage compared with no tillage and chisel plow. Agron. J. 97, 705-710.
 
Malhi, S. S. and Nyborg, M. 1990. Effect of tillage and straw on yield and N uptake of barley grown under different N fertility regimes. Soil Till. Res. 17, 115-124.
 
Malhi, S.S., Nyborg, M. and Harker, K.N. 1992. Influence of various factors on the relative effectiveness of autumn versus spring applied N. Proceedings of the International Symposium on Nutrient Management for Sustainable Productivity. Vol. 1. Ludhiana. Punjab. India. pp. 355-365.  
 
Malhi, S. S., Grant, C. A. and Gill, K. S. 2001. Nitrogen fertilization management for no-till cereal production in the Canadian great plains: a review. Soil Till. Res. 60, 101-122.
 
Malhi, S. S., Lemke, R. and Wang, Z. H. 2006. Tillage, nitrogen and crop residue effects on crop yield, nutrient uptake, soil quality, and greenhouse gas emissions. Soil Till. Res. 90, 171-183.
 
Morrison, J. E. and Gerik, T. J. 1985. Planter depth control: predictions and projected effects on crop emergence. T-ASAE. 28, 1419-1424.
 
Nelson, D. W. and Sommers, L. E. 1980. Total nitrogen analysis of soil and plant tissues. J. AOAC Int.
63, 770-779.
 
Nyborg, M. and Malhi, S. S. 1989. Effect of zero and conventional tillage barely yield and NO3-N content, moisture and temperature of soil in north central Alberta. Soil Till. Res. 15, 1-9.
 
Randall, G. W. and Iragavarapu, T. K. 1995. Impact of long-term tillage systems for continuous corn on nitrate leaching to tile drainage. J. Environ. Qual. 24, 360-366.
 
Sohrabi, S. S., Fateh, A., Aynehband, A. and Rahnema, A. 2014. Study the effect of residue management and different nitrogen sources on wheat yield. J. Agroecology. 6 (3): 645-655. (in Persian)